WhatsApp
Telefoon

Onomatopee en iconiciteit

door | 17 maart 2015 | Overige, Taal | 2 reacties


Koekoek! Koekoek! Het wordt lente. Steeds meer vogeltjes laten weer van zich horen. Hoewel er soms nog eens een lentestorm door de lucht kan brullen, hoor je toch ook het wfff wfff van de windmolens en zoemen van de vroege verdwaalde bij. Zoemen, brullen, wfff, koekoek. Het zijn allemaal onomatopeeeën.
Onomatopeeën zijn klanknabootsingen. Alle woorden die een geluid weergeven, zoals slurpen, murmelen en smakken, zijn onomatopeeën. Vaak zijn dierengeluiden onomatopeeën. Om een paar voorbeelden te noemen:

  • kakelen,
  • miauwen,
  • blaffen,
  • kukeleku

Het grappige is dat een haan in het Frans en in het Engels anders klinkt dan in het Nederlands: cocoricoo respectievelijk cock-a-doodle-doo. Een Engelse haan lijkt niet eens op een Nederlandse haan! Alsof het twee verschillende diersoorten zijn.
Sommige dieren zijn zelfs genoemd naar het geluid dat ze maken:

  • Koekoek
  • Grutto
  • Tjiftjaf
  • Kievit
  • Oehoe
  • Tjitjak
  • Tokeh
  • Grietjebie

De onomatopee vinden we ook in de stripwereld

Kent u Batman nog uit de jaren zestig? Met Adam West, Burt Ward en de voice-over:

Same battime, same batchannel

Ook daar zagen we prachtige onomatopeeën voorbij komen in de vechtscenes. Pow, whack, oompf, sock, bif. Allemaal fijne klanknabootsingen die bijna te komisch zijn om serieus te nemen.

De herkomst van de onomatopee

Dit woord komt uit het Grieks: ὄνομα (onoma, naam) en poiéō (poieo, ik maak). Een woord dat samenhangt met de onomatopee is iconiciteit. Dat wil zeggen dat beeld en taalteken gelijk zijn.
Vroeger ging men ervanuit dat taal willekeurig zo gegroeid is. We noemen een boom nou eenmaal een boom omdat dat historisch zo is ontstaan. Maar dat is niet zo. Onomatopeeën zijn een voorbeeld van die beeld iconiciteit. Ook het woord bed is een beeld iconiciteit: het woord zelf lijkt ook op een bed.
Maar ook een andere manier van iconiciteit is van belang: het diagram. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld: venividivici van Caesar. Hij kwam, zag en overwon. Julius deed alledrie en ook in die volgorde. Het noemen van slechts één van de drie elementen maakt dat het zijn betekenis verliest.
Als je je eenmaal bewust bent van onomatopeeën, dan pas ontdek je hoeveel we er in onze taal gebruiken. Let er maar eens op als je naar een programma kijkt. Het zal je verbazen!

Meer weten of vragen?

Ben je geïnteresseerd geraakt door dit blog? Stuur me een berichtje en help je verder!

2 Reacties

  1. jacob jan

    De onomatopee is een heel klein vogeltje dat roept.. (nou ja je weet wel hoe die roept)

    Antwoord
  2. Laurens

    De onomatopee … Welke stripliefhebber kent hem niet. Maar toch weer wijzer geworden…. Van sommige vogels had ik echt nog nooit gehoord. En dankzij jou is iconiciteit nu een glas helder begrip. 🙂

    Antwoord

Trackbacks/Pingbacks

  1. Martha Pelkman (@drspee) - Onomatopee en iconiciteit http://t.co/JMxbicuwux
  2. Martha Pelkman (@drspee) - Wat is een grietjebie? Dat lees je hier: http://t.co/JMxbicM7m5
  3. Martha Pelkman (@drspee) - De Engelse, Franse en Nederlandse haan zijn niet hetzelfde: http://t.co/JMxbicM7m5

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Pin It on Pinterest