De deugd gaat in het midden wordt gekscherend gezegd als men met zijn drieën naast elkaar loopt. De lange versie vinden we bij Van de Hulst: “De deugd in ‘t midden,” zei de Duivel en hij ging tussen twee Kapucijnen. Van de Hulst is hier mogelijk Willem Gerrit van de Hulst (1879-1963) die bekend staat als hervormer van het christelijke jeugdboek.

Een andere verklaring voor het spreekwoord is van bijbelse herkomst.

Als Christus tusschen twee
deugnieten hing aan ‘t kruis,
Doen lag de deugd, of nooit,
in ‘t gulden midden t’huis.

Dit gedicht is afkomstig van Jeremias de Decker. Zijn inspiratie haalde hij uit Mattheüs 27:38: Toen werden met Hem twee moordenaars gekruisigd, een ter rechter-, en een ter linker zijde. Jezus, die niets gedaan had, hing in het midden: hij deugde.
Johan de Brune (1588-1658), Zeeuws staatsman en schrijver, heeft twee werken gemaakt over spreekwoorden: Nieuwe wijn in le’er zacken en Bancket-werk van goede gedachten. Mogelijk heeft hij in een van deze twee boekjes al dit spreekwoord beschreven. Ik kon deze echter niet terugvinden via DBNL.
Het wil overigens niet zeggen dat je beter bent of meer deugt dan degenen naast je, als je in het midden loopt.

De deugd volgens Aristoteles

Aristoteles heeft veel geschreven over de deugd. Hij onderscheidde vier hoofddeugden:

1. Voorzichtigheid
2. Rechtvaardigheid
3. Gematigheid
4. Moed

Er is zelfs een hele deugdethiek ontstaan die vanuit Plato zijn weg vindt in het christelijk geloof. Was bij Plato en Aristoteles de deugdethiek nog gericht op het vinden van geluk, in het christelijk geloof transformeerden de deugden hoop, geloof en liefde, in een van de treden naar het kennen van Christus.
Spreekwoorden zijn de kers op de taart van de Nederlandse taal, de krenten in de pap, zogezegd. Iedere week wil ik een spreekwoord behandelen. Voel je vrij om een spreekwoord aan te dragen als je wil weten waar het vandaan komt. Dan ga ik op onderzoek. Bekijk alle spreekwoorden.
Een moedig bloempje: Jeremy Bishop