WhatsApp
Telefoon

Stijlkwesties: laat je lezer niet lijden!

door | 09 april 2014 | Overige, Taal | 2 reacties

Het is onmogelijk om zinnen te lezen die in de lijdende vorm geschreven zijn. Deze stijl van schrijven is erg passief en is voor de lezer heel moeilijk om te begrijpen. Soms moet de lezer een zin meerdere keren lezen om hem te begrijpen. Dat is echt lijden! Overigens heb ik zelf veel moeite met het schrijven van de lijdende vorm in teksten. Ik ben meer van de actieve vorm van zinnen. Maar misschien moet ik nog even uitleggen wat het verschil is tussen een lijdende of passieve zin en een bedrijvende of actieve zin.

De actieve en passieve zin. Lijden of bedrijven?

Je kunt zinnen op twee manieren schrijven: op de actieve manier of op de passieve manier. De passieve manier van zinnen maken, noemen we ook wel de lijdende vorm. Deze zinnen worden gemaakt met de hulpwerkwoorden worden en zijn. Het onderwerp van de zin ondergaat de handeling die in de zin wordt genoemd.
Een actieve zin is een zin waarin het onderwerp van die zin de controle heeft over zijn handelen. Vergelijk de volgende zinnen:

  • De slager slacht het paard
  • Het paard wordt door de slager geslacht.

De eerste zin is een actieve of bedrijvende zin; de tweede zin is passief of lijdend. Het paard heeft nog steeds geen controle over de handeling, maar de slager al wel wat meer in de eerste zin.Sterker nog: hij is degene die het arme paard naar de andere wereld helpt.
Als je een actieve zin passief maakt, dan verandert er het een en ander:

  1. Het onderwerp van de actieve zin wordt een door-bepaling in de passieve zin
  2. Het lijdend voorwerp van de actieve zin wordt het onderwerp in de passieve zin
  3. Afhankelijk van de tijd waarin de persoonsvorm staat, wordt het gezegde vervangen door een vorm van worden of zijn plus een voltooid deelwoord

Nog maar een voorbeeld:

  • De slager slachtte het paard
  • Het paard is door de slager geslacht (geworden)
  • De slager heeft het paard geslacht
  • Het paard was door de slager geslacht (geworden)

Je ziet dat de tijd mee verandert in de lijdende zin.

Tante Doortje heeft flink wat te lijden van ambtenaren

Omdat er veel door-bepalingen in de lijdende vorm staan, werd deze stijlkwestie ook wel een Tante Doortje genoemd. Sommige ambtenaren hebben er ook nog wel eens een handje van om veel door-bepalingen te gebruiken. Vaak zijn de teksten die veel lijdende vormen bevatten moeilijk om te lezen, stroef zelfs. Veel wetenschappers kunnen er ook wat van:

Er werd tot de conclusie gekomen dat de experimenten correct waren uitgevoerd. Daarnaast werd er geconcludeerd dat het nieuwe virus alomtegenwoordig was. Door de onderzoekers werd bepaald dat het virus te genezen is, mits er door de doktoren de juiste medicijnen wordt gebruikt.

– Dit is een door mij verzonnen tekst. Er is geen nieuw virus gevonden geworden.-
Je merkt dat deze manier van schrijven veel van je vergt als je het wil lezen. Stel je nu eens voor dat je een tekst van meerdere A4-tjes moet lezen in deze stijl. Niet te doen toch?
Daarom is het zaak om zoveel mogelijk te schrijven in actieve zinnen. Je maakt het je lezer daardoor een stuk makkelijker: hij hoeft je zinnen niet twee of drie keer te lezen om te begrijpen wat je bedoelt. Een passieve zin hier en daar is geen probleem, maar schrijf niet alles in de lijdende vorm. Laat je lezer niet lijden!
 

Meer weten of vragen?

Ben je geïnteresseerd geraakt door dit blog? Stuur me een berichtje en help je verder!

2 Reacties

  1. Bas

    Leuk stukje, jammer alleen weer van de tijd die meeveranderd ipv meeverandert (boven het kopje ‘Tante Doortje heeft…’)

    Antwoord
    • Martha

      Dank je wel voor het opmerken. Ik heb het aangepast.

      Antwoord

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Pin It on Pinterest